Bursa Gezilecek Yerler

İskender kebabı ve kestane şekerinin başkenti Bursa’dan herkese selamlar… Geçtiğimiz haftalarda Volkswagen Caddy ile 2 gün boyunca Bursa’da gezilecek yerleri gezip gördük ve video çektik. Bursa seyahat videomuz Youtube kanalımızda yayınlandı izlemenizi şiddetle tavsiye ederim. (link)

Bu yazımızda 2 günde Bursa’da ne yapılır, nereler gezilir sorularının cevaplarını vermeye çalışacağım. Öncelikle bu gezimizin ulaşım sponsoru Volkswagen‘e ve bizi davet eden Bursa Büyükşehir Belediyesi‘ne teşekkür ederek devam edelim yazımıza. Ufak bir bilgi de vermek istiyorum, gezdiğimiz yerler Bursa merkezinde olduğu için yürüyerek çok rahat gezilebilecek mesafede.

Bursa dediğimiz zaman çoğumuzun aklınıza sanırım ilk olarak iskender kebabı, kestane şekerleri, muhteşem tarihi eserleri  ve futbol geliyordur. Bu gezimi öncesinde Karaağaç Köyü (Leylek köyü olarak da biliniyor) ve Gölyazı’yı gezip video çekmiştik.

Bursa Tarihi

Bursa, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi tarafından kuşatma altına alınıp oğlu Orhan Gazi tarafından 6 Nisan 1326 tarihinden fethedilir ve şehir Osmanlı’nın başkenti olur. 1365 yılında Edirne başkent olana kadarda Osmanlı’nın başkenti olarak kalır. (yaklaşık 39 yıl) Ufak bir hatırlatma yapalım, Osmanlı’nın eline geçene kadar Bursa, Bizans toprağıdır.

Burada bir noktaya dikkatinizi çekmek istiyorum. Osmanlı’nın Söğüt’te 1299’da mı yoksa 1302’de mi kuruldu sorusunun cevabını tarihçilere bırakarak, kurulduktan tam 25 yıl sonra Bursa’yı ele geçirebilecek kadar bir güce sahip olan bu devletin nasıl bu kadar güçlendiğine dikkatinizi çekmek istiyorum. Açıkçası Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bir çok popülist kaynak arasından sıyrılıp okumaya değer bulduğum tek kaynak rahmetli Halil İnalcık eserleri. Ben bu gezim sırasında “Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı” kitabını okuyordu. (buradan satın alabilirsiniz)

Bir ufak ilginç bilgi daha paylaşmak istiyorum sizlerle, Türkiye’de araba ile toplu yolcu taşımacılığı ilk olarak 1926 senesinde Kamil Koç firması tarafından Bursa ile Bilecik arasında gerçekleştirilmiş. Şehrin her yerinden tarih fışkırıyor sanki🙂

Ulu Cami

Bursa’daki ilk durağımız Evliya Çelebi’nin “Bursa’nın Ayasofya’sıdır. Bütün camilerin ulusudur” ifadesiyle anlattığı, Bursa’nın tarihi sembollerinden biri olan Bursa Ulu Cami. Erken dönem Osmanlı mimarisinin en anıtsal yapılarından bir tanesidir kendisi.

Bursa Ulu Cami, Yıldırım Bayezid tarafından Niğbolu Zaferi sonrasında yaptırılıyor. (1396-1399) Bir rivayete göre Yıldırım Bayezid Niğbolu seferi öncesi “başarılı olursam 20 cami yaptıracam” diyorum. Zafer sonrası oturup sadrazamları ile durumu istişare ettiklerinde 20 cami yerine 20 kubbeli bir cami yaptırmaya karar veriyor. Evet efedim, bu camide tam tamına 20 tane kubbe var!

Ve ayrıca Osmanlı döneminde yapılan camiler arasında iç kullanım alanı açısından en büyük olanı Ulu Cami. Örnek vermek gerekirse, İstanbul’da bulunan Sultan Ahmet Cami’nin iç alanı toplam 2.650 m2, Edirne’deki Sinan’ın ustalık eserim dediği Selimiye Cami ise 1.650 m2 alana sahipken bu cami tam 3.165 m2 iç alana sahip.

20 kubbesine veya iç alanına şaşırmayın çünkü esas insanı şaşırtan kısmı caminin iç kısmı. İçerisi kelimenin tam anlamıyla bir hat müzesi gibi! 13 ayrı yazı karakteri ile tam 41 farklı hattat tarafından yazılmış 87 adedi duvarda, 105 tanesi ise levha halinde olmak üzere içeride tam tamına toplam 192 hat yazısı bulunuyor. Yazı ile yazalım, yüzdoksaniki!

Caminin içerisindeki hat yazıları bir kenara, içeride çok muhteşem eserler de sergilenmekte. Mesela Kıble duvarı üzerinde Yavuz Sultan Selim tarafından bu camiye hediye edilen Kabe kapısı örtüsü bulunuyor. Minberi ise tam bir sanat eseri. 1400’lü yıllarda cami yapılırken yapılan bu minber günümüze kadar ulaşabilmiş. Tabi haliyle büyük bir koruma altında. Hatta bu sebeple cam korumalardaki yansımalardan dolayı pek detay videosu çekemedim mesela😕 Bu minberde çivi ya da tutkal yok. Bakın kaç yüz sene öncesinden kalan ahşap bir eserden bahsediyoruz dikkatinizi çekerim. Tüm minber geçme sistemle inşa edilmiş ve üzerinde muhteşem süslemeler var.

Ulu caminin çok ilginç hikayeleri var, biz bu hikayeleri Bursa Kültür Turizm ve Tanıtma Birliği’nde görevli Mehmet Bey’den dinledik ve videomuzda paylaştık. Devamını merak edenleri videoya alalım.

Koza Han

Ulu Cami’nin hemen yanında 1491 yılında dönemin Osmanlı padişahı 2.Bayezid tarafından inşa ettirilen ve 500 yılı aşkın süredir misafirlerini ağırlayan Koza Han var. Bu yorgunluk üzerine bir kahveye nasıl hayır diyebiliriz ki!

2 katlı olan Koza Han’ın alt katında 45, üst katında 50 odası var. Tabi bugün o oda dediğimiz her yerin birer dükkan olduğunu da belirtmekte fayda var. Yapıldığı dönemlerde ipek böceği kozalarının satıldığı bir yermiş burası. Şimdilerde de kumaş ve özellikle ipek ürünlerin satışı gerçekleşiyor. Unutmadan eklemek isterim, kozalardan elde edilen ipek kumaşlar Bursa’nın tekstil merkezi olmasında en büyük rolü oynamıştır.

Siz de isterseniz bu hanın bahçesinde oturup bir kahve veya çay molası verebilir, Bursa tarihini iliklerinize kadar hissedebilirsiniz.

Tophane Meydanı

Koza Han sonrasında 10 dakikalık yürüme ile varıyoruz Tophane meydanına. Buranın olduğu tepeye bence mutlaka yürüyerek, hatta sokak aralarında kaybolarak varmaya çalışın. Eski doku bu tepede çok güzel korunmuş. Tophane meydanı Bursa merkezdeki en yüksek tepede ve buradan tüm Bursa manzarasını seyredebilirsiniz. (Tabi beton seyretmeyi seviyorsanız!)

Saat Kulesi

Bursa Saat Kulesi ilk olarak Bursa’nın Tophane semtinde, Osman Gazi ve Orhan Gazi türbelerinin yakınında yer alan park içinde, Sultan Abdülaziz döneminde yaptırılmış. 20. yüzyılın başlarında bir sebepten yıkılır. 1904 yılında ise tekrar inşasına başlanır ve II.Abdülhamit’in tahta geçmesi şerefine tekrar hizmete açılır. Kesme taşlardan yapılan saat kulesinin ikinci ve üçüncü katlarında bir balkon yer almaktadır.

Osman Gazi Türbesi

Tophane Parkı’nda yer alan Osman Gazi Türbesi, Bursa’nın tarihi değeri olan önemli yapılarından bir tanesi. Bunu belirli saatlerde düzenlenen devir teslim törenleri ve içeride okutulan dualardan rahatlıkla anlayabilirsiniz. Parka girip saat kulesine doğru yürürken solda kalan Osman Gazi türbesi, sağdaki ise Orhan Gazi türbesidir.

Gümüşlü Kümbet adıyla tanınan, bir Bizans manastırının şapeli üzerine inşa edilmiş olan Osman Gazi’ye ait türbenin içerisinde toplam 15 sanduka bulunuyor.

1258-1324 yılları arasında yaşayan, Osmanlı Devleti’nin kurucusu olan Osman Gazi, Bursa’nın fethinden sonra Gümüşlü Kümbet adıyla anılan Sainte Elie adlı Bizans şapelinin üzerine inşa edilen mütevazi bir türbeye gömülmüştür. Ancak bu türbe 1801 yılında çıkan bir yangın ve sonrasında 1855 depremi ile tamamen yıkılır. Daha sonra dönemin padişahı Sultan Abdülaziz tarafından 1863 yılında eski yapıya sadık kalınarak yeniden inşa edilir bu bu yapı günümüze kadar gelir.

Orhan Gazi Türbesi

1281-1362 yılları arasında yaşayan ve Osmanlı Devleti’nin ikinci padişahı olan Orhan Gazi’ye ait türbe de bu park içerisinde bulunmakta. Türbe, Bursa’nın fethinden önce şehrin manastırı olarak kullanılan Sainte Elie manastırının bir bölümü üzerine yapılmıştır. Bu sebeple türbenin zemininde Sainte Elie manastırına ait zemin mozaiklerini görmek mümkündür.(evet hala! Sadece yerlere bakmanız yeterli)

İlk yapıldığı yıllarda Osman Gazi Türbesi ile aynı çatı altında yer alan Orhan Gazi Türbesi; 1801 yılında çıkan yangınla hasar görmüş ve 1855 yılındaki deprem sonrası türbenin önemli bir kısmı yıkılmıştır. 1863 yılında ise Sultan Abdülaziz tarafından eski haline sadık kalınacak şekilde yeniden inşa edilmiştir.

Orhan Gazi Türbesi’nde, eşi ve çocuklarınınkiler dışında Yıldırım Bayezid ve 2. Bayezid’in oğullarının mezarları da yer almakta

Kebapçı İskender

Eh, artık acıktık ve rotamızı hemen mavi tenteli Kebapçı İskender’e çevirdik. Koza Han ve Ulu Cami’ye 2 dakikalık yürüme mesafesinde bulunan Kebapçı İskender öğlenimize renk kattı desek yanlış olmaz. Sağolsun İskender Bey’de (firmanın sahibi olur kendisi, çok hoş sohbet bir beyefendi) yanımıza gelip sohbetimize katılınca iskenderin keyfi bir tık daha artmış oldu. 2022 itibariyle bir porsiyon iskender fiyatı 80 TL idi. Bu enflasyonda şu an kaç paradır bilemem onu söyleyeyim.

İskender sonrası tahinli pide yemeye karar verdik, ama yolculuk ortasında Buket bizi Abidin Usta diye bir yere süt helvası yemeye soktu. Evet, iskenderciden çıkıp süt helvası yiyip tahinli pide yemeye gittiğimiz doğrudur. Her şey sırf siz videoda bunları görün, öğrenin diye yoksa kendimizi düşündüğümüz için değil!

Irgandı Çarşılı Köprü

Yok tahinli pideye yer kalmadı! Bu sebeple rotamızı Irgandi Çarşılı Köprü’ye çevirdik bizde. 576 yıllık bir tarihe sahip Irgandı Çarşılı Köprüsü bizi tarihte bir yolculuğa çıkarıyor. Biz gittiğimizde yağmur başladığı için dükkanlar ve hava kapalıydı haliyle pek keyif alabildim diyemem. Irgandi köprüsü Gökdere üzerinde bulunan ve üzerinde dükkanların olduğu tarihi bir köprü.

Bulgaristan Lofça’da Osma köprüsü,  Floransa’da Arno nehri üzerinde Ponte Vecchio bir de Venedik’te Ponte Rialto köprüleri bu Irgandi gibi çarşılı köprülerden.

1442 yılında II.Murat döneminde, Tüccar Muslihiddin tarafından Mimar Timurtaş’a yaptırılmış.Tarihi kaynaklara göre yapıldığı zaman köprü üzerinde 31 dükkan, bir mescit ve bir ahır bulunuyormuş. Ama ne yazık ki depremler ve Yunanlıların şehri terki sırasında bu köprü çok büyük hasar görüyor. Sonrasında 1949 senesinde tekrar inşa ediliyor ve bugünkü halini 2004 senesindeki restorasyon çalışmaları ile alıyor.

Yeşil Türbe

Irgandi’den yaklaşık 10 dakikalık yürüme ile geliyoruz Yeşil Türbe’ye. 1421 yılında Yıldırım Bayezid’in oğlu, Fatih Sultan Mehmet’in dedesi, Sultan Mehmed Çelebi tarafından yaptırılmış burası. Çelebi Mehmet’in hayatını inceleyebilirsiniz ama bilmeyenler için özet geçelim, kendisi Fetret Devri’ni bitiren ve Osmanlı devletinin tekrar eski günlerdeki gücüne kavuşturan padişahtır. Hatta sırf bu başarı dolayısı ile Osmanlı devletinin ikinci kurucusu olarak da anılır.

Çelebi Mehmet, 34 yıllık mücadelelerle dolu hayatında 24 kez savaşa katılmış. Yeşil Türbe’nin yapımı vefatından 40 gün önce tamamlanmış ve vefatı halktan 40 gün gizlendikten sonra Yeşil Türbe’ye yapımından 80 gün sonra defnedilmiş.

Yeşil türbe, Yeşil Cami’den daha yüksek inşa edilir ve bu Osmanlı mimarisinde pek alışılmış bir durum değildir. Hatta bu bilgiyi videoda paylaştığım çin bir çok kişi “yanlış bilgi” diye yorum yazmış videoya. Aranızda böyle düşünenler varsa lütfen derdiğinizi bana değil, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na iletin, çünkü kaynağım onlar! (kaynak)

Sebebine gelirsek, Timur yenilgisi ve sonrasındaki kardeşler arasındaki iktidar mücadelesi sonrası Çelebi Mehmet’in dosta düşmana Osmanlı’nın yıkılmadığını ve eskisinden daha parlak eserler inşa edebileceğini göstermek amacıyla böyle inşa ettirilmiş. Mimarı, Yeşil Cami’nin de mimarı olan Hacı İvaz Paşa.

Osmanlının 5. padişahı olan Mehmet Çelebi – Yeşil Türbe’de Sultan Mehmed Çelebi, oğulları Şehzade Mustafa, Yusuf ve Mahmut, kızları Sitti Hatun, Selçuk Hatun, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatun’a ait sekiz sanduka bulunmaktadır.

Yeşil Türbe’nin iç duvarlarındaki çiniler, İznik çiniciliğinin en güzel örneklerini yansıtmakta. Özellikle kıbleye bakan mihrabı muhteşem bir sanat eseri! Ayrıca Osmanlı mimarisinin tüm duvarları çini ile kaplı olan tek türbesi bu türbe. Türbe içerisinde ister istemez insan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Bursa’da Zaman” şiirine gönderme yapıyor, “duyduk musiki zamandan çinilere sinmiş Kur’an sesini.”

Yeşil Cami

Yeşil semtinde bulunan cami, 1419 yılında yine Çelebi Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır. “Ters T” planlı camilerden olan Yeşil Cami, Bursa’nın olduğu kadar ülkemizin de en güzel tarihsel yapılarından biri. Hatta belki Osmanlı mimarisinin en mükemmel eserlerinden desek yeridir. Sebebini merak edenleriniz olabilir hemen belirtelim, cami inşasında hem taş, hem ahşap hem de çini kullanılmış. Caminin mimarı yine Hacı İvaz Paşa. Yapıda, bazı Bizans döneminden kalma yapı malzemesi de kullanılmıştır. Yeşil Cami’nin girişindeki taç kapı, Türk taş oymacılığının güzel bir ürünü.

Geçmiş dönem gezginlerin notlarına baktığımız zaman caminin minaresi ile kubbelerinin de çinilerle döşeli olduğunu Evliya Çelebi’den öğreniyoruz. Hatta bu çiniler sebebi ile bu camiye Yeşil adı verilir. Camideki çini işçiliğinin doruk noktası ise bence 10 metreden yüksek olan mihrabı! Çeşitli geometrik motiflerin ve çiçeklerin yer aldığı bu çini kaplı mihrab muhteşem! 

Ve ayrıca, Osman Hamdi Bey’in ünlü eseri Kaplumbağa Terbiyecisi’nin ilk versiyonunda Bursa Yeşil Cami yer almaktadır. (Merak edenleriniz Google’a bakabilir)

Efendim, ben Bursa gezilecek yerler yazıma burada son vermek istiyorum. Seyahatimizin devamı ve bu anlattığım yerler hakkında daha detaylı bilgilere Youtube kanalımdaki Bursa videosundan ulaşabilirsiniz. Ayrıca soru ve görüşlerinizi ister burada yorum olarak ister videoda yorum olarak paylaşmayı unutmayın.

Sevgiler
Mert Sezer