İnşaat sektöründe neredeyse herkesin yıllardır bildiği ve kanıksadığı acı gerçek, inşaat mühendislerinin kiraladıkları diplomaları!
Bilmeyenler için, diploma kiralamak, mühendisin ya da mimarın gidip görmediği, kontrol etmediği bir inşaat projesinde tüm sorumluluğu üzerine alması.
Peki sistem nasıl işliyor, taraflar ne karşılığında neyi riske atıyor gelin madde madde bakalım:
Bir tarafta diplomasını yeni almış ve para kazanmak için iş arayan binlerce yeni mühendis, sektördeki sayılı işe girebilmek için mücadele ediyor. Her sene yeni mezunlar gelirken, bir de üzerine geçen senelerden iş arayanlar eklenince tahmin ettiğiniz gibi iş arayan sayısı dağ gibi.
2022 itibariyle TMMOB’da kayıtlı toplam 660 bin üyenin sadece 147 bini İnşaat Mühendisleri Odası’na kayıtlı. Neredeyse ülkedeki her 100 mühendisten 25’i inşaat mühendisi!
Kanunen her projede (toplam alanı 500 m2 ve üzeri olan) sorumlu bir inşaat mühendisi ya da mimar bulundurulması zorunlu. Bu şantiyeden sorumlu kişiye şantiye şefi deniyor. Demirinden etriyesine, betonundan kalıbına, iş güvenliğinden gelen malzemeye kadar her şeyin sorumlusu.
Kanunlar, her şantiye şefinin tecrübesine göre üstlenebileceği ve altına imza atabileceği inşaat m2’sini belirlemiş. Yeni mezun mühendis, ilk olarak sadece 1500 m2’lik yetki ile işe başlıyor. Kabaca 8-10 daireli tek bir bina diye düşünebilirsiniz. Ortlama bir mühendis üzerinden gidersek, 4.500 m2’lik 3 şantiyede görev alabiliyor.
Burada bazı müteahhitler, her şantiyede bir mühendis çalıştırmanın maliyetine katlanmak yerine iş bulamayan inşaat mühendislerine şöyle bir teklifle gidiyorlar. “Diplomanı bize kirala..!”
Diploma kiralamak kelimenin tam anlamıyla, inşaat mühendisi ya da mimarın, gidip görmediği bir inşaat projesinde şantiye şefi olarak görev alması. (Ama sadece kağıt üstünde)
Müteahhit açısından çöpsüz üzüm. Aylık 3-4 bin TL para ödeyip işsiz adamın diplomasını kiralamak varken neden mühendis çalıştırıp 15-20 bin maaş versin. Sonuçta on binlerce işsiz inşaat mühendisi varsa, olmaz paraya olmaz işi yapacak insanı rahatça bulabilirsiniz!
Bunun yanında kötü bir durum olması halinde (ki şantiyeler iş kazalarının anavatanıdır) yasal olarak müteahhitin “biz nerden bilelim hakim bey, mühendisimiz şantiye ile ilgileniyordu, bize haber verdi” diye kendini savunması yeterli. O aşamadan sonra tüm ihale diplomasını satan mühendise kalıyor.
Mühendis için yatarak gelen para! Yaşamak için, sosyal olarak tatmin için, ailesine bakmak için vs. para kazanmak zorunda olan mühendis için bu teklif havadan gelen tatlı bir para!
Lütfen biraz empati yapın. Yeni mezunsunuz ve iş bulamazken biri size çalışmadan sadece diplomanız ile para kazanacağınızı söylüyor. Buna “hayır “diyebilen mühendis sayısı için bence en fazla 4 basamak yeter!
Fay hatlarının üzerinde yaşıyoruz ve bu tip mühendislik etiğinden, insanlıktan, ahlaktan uzak sahtekarlıklar yüzünden ne acılar yaşadık. Ve bu kafalarla devam ettiğimiz müddetçe yaşamaya da devam edeceğimiz kesin.
Lütfen ama lütfen, diplomanızı kiraya vermeyin. Bugün cebinize giren 4-5 bin TL para ileride ömür boyu yaşayacağınız vicdan azabı ya da hapislerde ömür boyu acı olarak dönmesin!